LỜI CẦU NGUYỆN CÓ ÍCH KHÔNG? (đoạn 1)

Câu hỏi:

Osho ơi, liệu lời cầu nguyện có ích không? Nếu vậy, xin dạy tôi cách cầu nguyện. Tôi muốn nói, lời cầu nguyện để nhận được tình yêu của Thượng đế, để cảm thấy ân huệ của ông ấy.

Trước hết, lời cầu nguyện không ích gì, không có ích chút nào. Lời cầu nguyện không hữu dụng, không tiện dụng. Nó không phải là hàng hoá. Bạn không thể dùng nó, nó không phải là một vật. Nó không phải là phương tiện cho bất kì cái gì khác, làm sao bạn có thể dùng nó được? 

Tôi có thể hiểu được tâm trí của người hỏi. Cái gọi là các tôn giáo đã dạy mọi người rằng lời cầu nguyện là phương tiện tới Thượng đế. Nó không phải vậy! Lời cầu nguyện là Thượng đế. Nó không phải là phương tiện hướng tới cái gì cả: mang tính cầu nguyện là mục đích trong bản thân nó. Khi bạn mang tính cầu nguyện, bạn là điều thiêng liêng. Không phải là lời cầu nguyện đưa bạn tới điều thiêng liêng; trong tính cầu nguyện bạn phát hiện ra tính thiêng liêng của mình.

Lời cầu nguyện không phải là phương tiện. Nó là mục đích tự thân nó. 

Nhưng ảo tưởng này đã dai dẳng suốt nhiều thế kỉ trong tâm trí con người. Tình yêu cũng là phương tiện, lời cầu nguyện cũng vậy, thiền cũng vậy: tất cả những cái không thể nào thu lại thành phương tiện thì đều đã bị thu lại, và đó là lí do tại sao cái đẹp lại bị mất. 

Tình yêu là vô dụng, lời cầu nguyện cũng vậy, thiền cũng vậy. 

Khi bạn hỏi, "Liệu lời cầu nguyện có ích không?" bạn không hiểu từ lời cầu nguyện nghĩa là gì. Bạn tham lam, bạn muốn Thượng đế, bạn muốn nắm lấy Thượng đế. Bây giờ bạn đang tìm cách thức và phương tiện để nắm bắt, và Thượng đế thì không thể nào bị nắm bắt! 

Bạn không thể sở hữu Thượng đế được. Bạn không thể chứa Thượng đế được. Bạn không thể diễn giải Thượng đế. Bạn không thể kinh nghiệm Thượng đế. Thế thì cái gì có thể được làm về Thượng đế? Chỉ một điều: bạn có thể là Thượng đế. Không cái gì khác có thể được làm về nó, bởi vì bạn là Thượng đế. Dù bạn có nhận ra điều đó hay không, có hiểu điều đó hay không, nhưng bạn là Thượng đế. Và điều duy nhất có thể được làm đã có đó rồi; điều duy nhất có thể được làm đã xảy ra rồi. Chẳng cái gì mới có thể được thêm vào... chỉ khải lộ, chỉ khám phá. 

Cho nên điều đầu tiên: lời cầu nguyện không phải là tiện dụng. Khoảnh khắc bạn dùng lời cầu nguyện, bạn làm cho nó xấu đi. Đó là báng bổ, dùng lời cầu nguyện. Và bất kì ai đã nói với dùng lời cầu nguyện đều không chỉ là phi tôn giáo mà còn là phản tôn giáo. Người đó không hiểu mình đang nói gì. Người đó đang nói điều vô nghĩa. 

Hãy mang tính cầu nguyện, không phải bởi vì nó có tiện ích nào mà bởi vì nó là niềm vui. Hãy mang tính cầu nguyện, không phải bởi vì qua nó bạn sẽ đạt tới đâu, mà qua nó bạn hiện hữu, qua nó bạn bắt đầu hiện hữu! Qua nó bạn hiện diện, không có nó bạn vắng mặt. Nó không phải là mục đích ở đâu đó trong tương lai; nó là khám phá của sự hiện diện đã có đó, đã là hoàn cảnh. 

Và đừng nghĩ dưới dạng các vật, bằng không thì lời cầu nguyện trở thành một phần của kinh tế, không phải là một phần của tôn giáo. Nếu nó là phương tiện, thê thì nó là một phần của kinh tế. Mọi phương tiện đều là một phần của kinh tế, mục đích là ở ngoài kinh tế. Tôn giáo liên quan tới mục đích, không với phương tiện. Tôn giáo không bận tâm chút nào tới tất cả những cái đạt tới đâu đó. Tôn giáo chỉ quan tâm tới một điều: biết chúng ta đang ở đâu!

Mở hội khoảnh khắc này là lời cầu nguyện. Ở đây bây giờ là lời cầu nguyện. Lắng nghe những con chim này là lời cầu nguyện. Cảm thấy sự hiện diện này của những người quanh bạn là lời cầu nguyện. Chạm vào cây bằng tình yêu là lời cầu nguyện. Nhìn vào đứa trẻ với sự kính trọng sâu sắc, với lòng biết ơn cuộc sống, là lời cầu nguyện. 

Cho nên điều đầu tiên... đừng hỏi, "Liệu lời cầu nguyện có ích không?" 

Và thế rồi điều thứ hai bạn nói: "Nếu vậy, xin dạy tôi cách cầu nguyện." 

Nếu bạn bắt đầu bằng 'nếu', lời cầu nguyện không thể nào được dạy. Chính việc bắt đầu với 'nếu' là việc bắt đầu của hoài nghi. 'Nếu' không phải là một phần của tâm trí cầu nguyện. Lời cầu nguyện cần tin cậy; không có nếu. Nó là vậy. Nó là tuyệt đối như vậy. 

Khi bạn có thể tin cậy vào cái không biết, cái vô hình, cái không biểu lộ, thế thì có lời cầu nguyện. Nếu bạn bắt đầu bởi 'nếu', thế thì lời cầu nguyện nhiều nhất sẽ là giả tưởng. Thế thì lời cầu nguyện sẽ là lí thuyết, và lời cầu nguyện không phải là lí thuyết. Lời cầu nguyện không phải là vật, không phải là lí thuyết; lời cầu nguyện là kinh nghiệm. Bạn không thể bắt đầu bằng 'nếu'. Chính cái bắt đầu đi sai, bạn đã bước theo hướng sai. 

Hãy vứt bỏ các cái nếu và bạn sẽ trong lời cầu nguyện. Vứt bỏ mọi cái nếu đi. Đừng sống cuộc sống qua những điều giả tưởng: "Nếu điều này là như vậy, nếu có Thượng đế, mình sẽ cầu nguyện." Nhưng làm sao bạn có thể cầu nguyện nếu Thượng đế chỉ là một cái nếu? Nếu Thượng đế chỉ 'dường như', thế thì lời cầu nguyện của bạn cũng sẽ chỉ dường như. Nó sẽ là cử chỉ trống rỗng. Bạn sẽ cúi mình, bạn sẽ thốt ra đôi lời, nhưng trái tim bạn sẽ không có đó. Trái tim chưa bao giờ ở cùng với những cái nếu.

Khoa học làm việc qua những cái nếu. Tôn giáo không làm việc qua những cái nếu. 

Bạn đang hỏi: "Nếu có tình yêu, thế thì xin dạy tôi tình yêu." Nếu có tình yêu sao? Thế thì chẳng cái gì đã khuấy động trong trái tim bạn cả. Thế thì mùa xuân còn chưa tới và làn gió thoảng còn chưa chạm vào bạn, cái được gọi là tình yêu. Bạn phải đã nghe ai đó khác nói về tình yêu. Bạn phải đã đọc trong cuốn sách nào đó, bạn phải đã đọc bài thơ lãng mạn nào đó. Từ tình yêu đã tới với bạn nhưng lại chưa có một khoảnh khắc của kinh nghiệm tình yêu. Cho nên bạn hỏi, "Nếu có tình yêu, thế thì xin dạy chúng tôi." - nhưng với 'nếu' tình yêu không thể được dạy. 

Bạn chưa bao giờ kinh nghiệm khoảnh khắc nào của tình yêu, lời cầu nguyện, cái đẹp sao? Tôi chưa bao giờ bắt gặp một người mà lại nghèo nàn thế. Bạn chưa bao giờ nghe im lặng của đêm khuya sao? Bạn chưa bao giờ bị xúc động bởi nó, rung động bởi nó, được biến đổi bởi nó sao? Bạn chưa bao giờ thấy mặt trời mọc trên đường chân trời sao? Bạn chưa bao giờ cảm thấy mối tương hỗ sâu sắc với mặt trời lên sao, bạn không cảm thấy nhiều cuộc sống trong bạn sao, đổ ra từ mọi nơi đó sao? Có thể trong một khoảnh khắc... Bạn chưa bao giờ cầm tay một con người và điều gì đó bắt đầu tuôn chảy từ bạn sang người đó và từ người đó sang bạn sao? Bạn chưa bao giờ kinh nghiệm khi hai không gian con người chờm lấp và tuôn chảy vào lẫn nhau sao? Bạn chưa bao giờ thấy một bông hồng và ngửi hương của nó, và bỗng nhiên bạn được mang sang một thế giới khác sao?

Đây là những khoảnh khắc của lời cầu nguyện. Đừng bắt đầu bằng 'nếu'. Thu lấy tất cả những khoảnh khắc của cuộc sống của bạn mà đẹp, chúng tất cả đều là những khoảnh khắc của cầu nguyện. Đặt trên ngôi đền lời cầu nguyện về những khoảnh khắc đó. Để cho điều đó là nền tảng, không phải cái nếu; các viên gạch bằng 'nếu' đều là giả. Xây nền móng với cái chắc chắn, với cái chắc chắn tuyệt đối - chỉ thế thì, chỉ thế thì mới có khả năng của việc đi vào của bạn trong thế giới lời cầu nguyện. Nó là một thế giới vĩ đại; nó có bắt đầu, nhưng nó không có kết thúc. Nó mang tính đại dương. 

Cho nên xin đừng nói, "Nếu vậy." Nó là vậy! Và nếu bạn còn chưa cảm thấy nó là vậy, thế thì nhìn vào trong cuộc sống của bạn và tìm ra những điều chắc chắn nào đó về cái đẹp, về tình yêu, về kinh nghiệm đi vượt ra ngoài tâm trí. Thu thập những điều đó. 

Thói quen thông thường của tâm trí là không thu thập chúng, bởi vì chúng đi ngược lại tâm trí logic. Cho nên bạn chẳng bao giờ chú ý tới chúng. Chúng xảy ra, chúng xảy ra cho mọi người. Để tôi nhắc lại: Không ai nghèo nàn thế, chúng xảy ra cho người nghèo nhất. Con người được tạo nên theo cách như vậy, con người là cách thức như vậy... chúng nhất định xảy ra. Nhưng chúng ta không chú ý tới chúng bởi vì chúng là những khoảnh khắc nguy hiểm: nếu chúng là thật, thế thì điều gì sẽ xảy ra cho tâm trí logic của chúng ta? Chúng là những khoảnh khắc rất phi logic. 

Bây giờ khi nghe chim hót và điều gì đó bắt đầu cất tiếng hát bên trong bạn - điều này rất phi logic. Bạn không thể tìm ra làm sao điều đó lại xảy ra, tại sao nó lại xảy ra - tại sao nó lại phải như vậy. Tâm trí lúng túng. Cách giải quyết duy nhất còn lại cho tâm trí là không chú ý tới điều đó, quên nó đi! Đấy chỉ là ý chợt nảy ra, có thể là khoảnh khắc kì cục nào đó, có thể bạn đã đi tới điên khùng tạm thời. Tâm trí diễn giải những điều này như thế này... "Nó chẳng là gì cả, chỉ là một tâm trạng. Mình xúc động, mình mang tình cảm, có vậy thôi; không có kinh nghiệm đích thực trong nó."

Đây là cách thức để phủ nhận. Một khi bạn bắt đầu phủ nhận thế thì bạn không có khoảnh khắc nào làm cơ sở cho cuộc sống cầu nguyện của bạn dựa vào. Do đó mới có câu hỏi, "Nếu vậy..."

Gợi ý đầu tiên của tôi là: Đi vào trong cuộc sống của bạn, nhớ lại tất cả những khoảnh khắc đó. Bạn phải đã là một đứa bé nhỏ đi nhặt vỏ sò trên bờ biển, và mặt trời đã chiếu lên bạn, và gió mang vị mặn và hăng, và bạn đã trong niềm vui sướng vô cùng. Không ông vua nào đã từng vui sướng như thế; bạn gần như trên đỉnh của thế giới, bạn là hoàng đế. Nhớ lấy lại... đó chính là viên gạch để dựa vào. 

Bạn là đứa nhỏ đuổi theo bướm - đó là khoảnh khắc của lời cầu nguyện. Lần đầu tiên bạn cảm thấy tình yêu với người đàn bà hay đàn ông, và trái tim bạn nổi sóng và khuấy động, và bạn bắt đầu mơ mộng theo cách mới... Đó là khoảnh khắc của lời cầu nguyện, tình yêu đầu tiên của bạn, tình bạn đầu tiên của bạn. 

Thu thập lấy từ quá khứ của bạn vài điều chắc chắn về cái gì đó đi ra ngoài tâm trí, điều tâm trí không thể diễn giải nổi, điều tâm trí không thể mổ xẻ được, điều đơn giản siêu việt lên trên tâm trí. Thu thập lấy những khoảnh khắc siêu việt đó - cho dù chỉ có vài lần, chúng cũng sẽ có tác dụng - nhưng thế thì sẽ không có nếu. Thế thì bạn di chuyển với điều chắc chắn, thế thì nó không phải là điều giả tưởng. Thế thì có tin cậy. Nếu điều đó có thể xảy ra cho bạn khi bạn còn là đứa trẻ, sao nó không thể xảy ra cho bạn bây giờ? Tại sao? Thu thập lấy những khoảnh khắc của ngạc nhiên đó, khi bạn xúc động. 

Mới hôm nọ tôi đã đọc về một người, một người rất đơn giản, một người rất già. Một triết gia người Anh, nhà tư tưởng, Tiến sĩ Johnson, ở với một ông già. Và vào buổi sáng khi họ uống trà, ông già nói, "Tiến sĩ Johnson, anh có thể ngạc nhiên mà biết rằng khi trẻ tôi cũng đã cố gắng trở thành một triết gia." 

Tiến sĩ Johnson hỏi, "Thế thì điều gì đã xảy ra? Sao ông đã không trở thành triết gia?" 

Người này cười và ông ấy nói, "Nhưng vui mừng cứ bột phát trong cuộc sống của tôi"... vui mừng. "Bởi vì vui mừng đó mà tôi không thể nào trở thành triết gia được. Cứ lặp đi lặp lại, tôi đã cố gắng vất vả để kìm nén nó!" 

Tôi thích câu trả lời đó. Những khoảnh khắc đó của vui mừng là khoảnh khắc của lời cầu nguyện. Triết gia không thể cầu nguyện được, nhà tư tưởng không thể cầu nguyện được, bởi vì mọi suy nghĩ đều bắt đầu với nếu, mọi suy nghĩ đều bắt đầu với hoài nghi. Và lời cầu nguyện bắt đầu với tin cậy. 

Đó là lí do tại sao Jesus nói: Chỉ những người giống như trẻ nhỏ, chỉ họ mới có khả năng đi vào vương quốc của Thượng đế của ta - những người có đôi mắt tràn đầy ngạc nhiên, với họ từng khoảnh khắc đều là khoảnh khắc của ngạc nhiên; nhưng người có trái tim vẫn còn cởi mở để xúc động, chỉ họ mới có thể. 

Cho nên trước hết hãy vứt bỏ nếu, và hãy thu thập một số điều chắc chắn. Đó là bài học thứ nhất về lời cầu nguyện.

(Còn tiếp...)

OSHO-NGÔ TRUNG VIỆT dịch